در بررسی رویکردهای دینی، دو مفهوم کلیدی به نام‌های “رویکرد اسلامی” و “رویکرد ایمانی” وجود دارد که هر یک به نوعی به درک و عمل به آموزه‌های دینی مرتبط می‌شوند. این یادداشت به بررسی تفاوت‌های این دو رویکرد و تأثیر آن‌ها بر زندگی فردی و اجتماعی می‌پردازد.
رویکرد اسلامی
رویکرد اسلامی به مجموعه‌ای از آموخته‌ها و اطلاعات دینی اشاره دارد که فرد در زندگی شخصی خود به آن‌ها توجه می‌کند. در این رویکرد، انسان ممکن است خواسته‌های خود را به خواسته‌های الهی ترجیح دهد و در نتیجه از محدوده ایمان خارج شود. این رویکرد بیشتر به دانسته‌ها و آموزه‌های دینی محدود می‌شود و ممکن است در عمل به آن‌ها دچار رکود گردد.
رویکرد ایمانی
در مقابل، رویکرد ایمانی به معنای درک عمیق‌تری از آموزه‌های دینی و ارتباط قلبی با خداوند است. در این رویکرد، خواسته‌ها و نخواستن‌های انسان در زندگی شخصی حول محور اوامر و نواهی الهی معنا می‌شود. فرد با این رویکرد، آمال و آرزوهای خود را با خواسته‌های الهی هماهنگ می‌کند و حتی امتحانات الهی را در بستر ایمان خود معنا می‌کند.
تفاوت‌های کلیدی دو رویکرد اسلامی و ایمانی
تفاوت اصلی بین این دو رویکرد در نوع نگرش به زندگی و اهداف آن‌هاست. در رویکرد ایمانی، هم‌غم مومن به آخرت و تقوا شکل می‌گیرد که او را از افراط و تفریط حفظ می‌کند. همچنین، در این رویکرد، پذیرش دین به صورت قلبی و با اشتیاق انجام می‌شود و اکراه در آن جایی ندارد.
نگرانی از آخرت
به عنوان نمونه‌ای از رویکرد ایمانی، می‌توان به رفتار امام باقر (ع) اشاره کرد. روزی ایشان به شدت ناراحت بودند و وقتی از ایشان پرسیدند که چرا ناراحت هستند، حضرت پاسخ دادند: “نگران آخرت هستم.” این نگرانی نشان‌دهنده عمق توجه ایشان به سرنوشت نهایی انسان‌ها و اهمیت آن در زندگی است. این نوع نگرانی باید در دل مومنین ایجاد شود و آن‌ها را به سمت بهبود و تقویت ایمان و اعمال نیکو سوق دهد.
درک تفاوت‌های بین رویکرد اسلامی و ایمانی می‌تواند به ما کمک کند تا ایمان حقیقی را بشناسیم و ارتباط عمیق‌تری با آموزه‌های دینی برقرار کنیم. ایمان واقعی باید از دل نشأت بگیرد و با اشتیاق و رضایت قلبی همراه باشد.
